Салықты төлеу және айыпұлдар
Салық - мемлекеттің негізгі белгілерінің бірі ретінде қабылданады. Бұл әр мемлекетің дәулеттілігі және өсіп-өркендеуінің келіплдігі. Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер (мемлекеттік баждар, алымдар, төлемақылар) мемлекеттік кірістін тұрақты көзі ретінде:
- елдің бюджетін, мемлекеттің қаржылық негізін қамтамасыз етеді, қоғам үшін әлеуметтік-экономикалық орны бар;
- мемлекеттік бюджетті толтыруды ғана емес, қоғамдық қатынастарды реттеуде де аса маңызды рөл атқарады;
- өндірістің үлғаюына жағдай туғызып, жұмыс орындарының санын көбейтеді, сол арқылы инвестициялық қызметке ықпал етеді, көлеңкелі экономиканы ығыстырады және т.б.
Қазақстан Республикасы Конституциясының 35 бабында заңды түрде белгiленген салықтарды, алымдарды және өзге де мiндеттi төлемдердi төлеу әркiмнiң борышы әр мiндетi болып табылады деп айтылған.
Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерді төлеу міндетті рәсім. Салықты есептеу және төлеу тәртібі Қазақстан Республикасының Салық кодексімен белгіленген.
Салық заңнамасында белгіленген мерзімде төленбеген салық сомасы берешек болып есептеледі.
Салықты төлеу бойынша міндетті орындамау немесе толық орындамау салық органымен берешекті анықтаған күннен бастап белгіленген мерзімде салық төлеушіге салықтық берешекті (берешек сомасы, сонымен қатар төленбеген өсімпұл және айыппұл сомасы) төлеу туралы хабарламаны жолдауға негіз болып табылады.
Салық төлеуші өз еркімен салық төлеу бойынша міндетін орындамаған жағдайда салық органдары салықты мәжбүрлеп өндіріп алады.
Салық төлеуші жеке тұлғаның мүлкі есебінен салықты өндіріп алу сот тәртібімен жүргізіледі.
Салықты төлемеген уақыт ағымында мемлекеттің салық төлеушіге деген мүліктік талабы белгіленген мерзімде төленбеген салық сомасына өсімпұл есептеу арқылы күн сайын өседі.
Салықты төлеу міндетін орындау бойынша өсімпұл заңнамамен бекітілген салықты төлеу уақытынан кейінгі әрбір кешіктірілген күнтізбелік күнге есептеледі.
Азамат салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерді төлеуден жалтарған жағдайда, әкімшілік және қылмыстық жауапкершілікке тарту қарастырылған. Қылмыстық заңнама бойынша, егер азамат салық және (немесе) бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерді төлеуден жалтарса, екі жүзден бір мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде немесе сотталған адамның екі айдан он айға дейінгі кезеңдегі жалақысының немесе өзге де табысының мөлшерінде айыппұл салуға, не бір жүз сексен сағаттан екі жүз қырық сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға, не екі жылға дейінгі мерзімге түзеу жұмыстарына тартуға, не төрт айға дейінгі мерзімге қамауға, не екі жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде немесе сотталған адамның екі айға дейінгі кезеңдегі жалақысы немесе өзге де табысы мөлшерінде айыппұл салына отырып екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
Маңызды! Сіз салықты үйден немесе кеңседен шықпай-ақ, банкте кезекте тұрмай-ақ төлей аласыз.
Салық төлеушілер салықты, оның ішінде жеке тұлғалардың салығы (көлік құралы салығы, мүлік салығы, жер салығы):
- екінші деңгейдегі банктердің банкоматтары;
- екінші деңгейдегі банктердің интернет-банкингі;
- екінші деңгейдегі банктердің банктік дүңгіршектері;
- «Салық төлеушінің кабинеті» Web-қосымшасы (Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерді төлеу сервисі);
- Қазақстан Республикасы Үкіметінің электронды порталы арқылы жүзеге асыруына мүмкіндіктер жасалған.
Қызметтің артықшылығы:
- төлемді қолайлы уақытта және кез келген жерден жүргізу (оның ішінде демалыс күндері);
- төлеушінің дербес шотына төлеу фактісі бойынша ақша аудару (төлемді демалыс күндері жасаған кезде, сол күн төлем жасалған күн болып есептеледі);
- салықты тек өзінің салықтық міндеттері бойынша ғана емес, қаласа, туыстары, жолдастары немесе басқа бір үшінші тұлға үшін төлеу мүмкіндігі;
- интерфейста келесі әрекеттер бойынша қадамдық нұсқаулар бар (оңай, ыңғайлы).
- «Салық төлеушінің кабинеті» Web-қосымша – дербес және жүйеге рұқсатсыз қосылудан қорғалған Қаржы Министрлігі Салық комитетінің интернет-порталындағы бөлім, ол салық төлеушіге ыңғайлы кез келген жерден электрондық салықтық қызметтерді алуға, оның ішінде салықтық есептілікті электронды түрде тапсыруға мүмкіндік береді.
- «Салық төлеушінің кабинетінде» салықты төлеу және салықтық есептілікті электронды түрде тапсыру қызметтерінен басқа, электрондық сандық қолы бар салық төлеушілерге келесі мүмкіндіктер жүзеге асырылған:
- есептелген және төленген салықтар/өсімпұлдар/айыппұлдар сомаларымен бірге дербес шоттарын көру, әр кезеңге дербес шоттан жазба алу;
- камералдық бақылау бойынша электрондық хабарлама алу, БСАЖ-дан СТжСО АЖ-дан хабарламалардын барлық түрлерін алу;
- «Мониторинг модулі» арқылы салық төлеушілердің белгілі санаттары үшін салықтық ақпараттарды (жағдайды) жариялау. Ақпаратты жариялағаннан кейін «Салық төлеушінің кабинетінде» қолданушының күнтізбесінде салықтық есептілікті тапсыру мерзімдері тәрізді ақпарат пайда болады.
Патент бойынша жұмыс істейтін жеке кәсіпкер салықтық есепке алуды жүргізуге міндетті ме?
Патент бойынша жұмыс істейтін жеке кәсіпкерлер үшін заңнамамен бухгалтерлік және салықтық құжаттаманы жүргізуге барынша аз талаптар қойылған. Бұған қоса, жеке кәсіпкер патент бойынша жұмыс істейтін болса бухгалтерлік есепті мүлдем жүргізбеуге болады.
Дегенмен, ол салықтық есепке алуды жүргізуге міндетті.
Салық кодексі 56-бабының 4-тармағына сәйкес, шағын бизнес субъектiлерi үшiн арнаулы салық режимiн арнаулы салық режимiн қолданатын салық төлеушiлер осындай арнаулы салық режимдерi қолданылатын қызмет бойынша Қазақстан Республикасының Үкiметi белгiлеген нысан бойынша дербес әзiрленген салықтық есепке алу саясатын бекiтедi.
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы 14 қазандағы №1174 Қаулысымен патент негiзiнде арнаулы салық режимiн қолданатын және қосылған құн салығын төлеушiлер болып табылмайтын жеке кәсiпкерлерге арналған салықтық есепке алу саясатының нысаны (салықтық есепке алу кiтабы) бекітілген.
Салықтық есепке алу саясаты шағын ғана құжат болып табылады. Онда жеке кәсіпкердің деректері және оның салықтық есепке алуды жүргізу әдісі көрсетіледі. Бұл салық саясаты дербес әзірленеді және салықтық тексеру болған жағдайда тексерушілерге ұсыну мүмкіндігі болу үшін өзінде сақталуы тиіс.
Сондай-ақ, аталған қаулымен мыналар бекітілген:
- Патент негізінде арнаулы салық режимін қолданатын және қосылған құн салығын төлеушілер болып табылмайтын жеке кәсіпкерлерге арналған салықтық есепке алу кітабы;
- Патент негізінде арнаулы салық режимін қолданатын және қосылған құн салығын төлеушілер болып табылатын жеке кәсіпкерлерге арналған салықтық есепке алу кітабы;
- Қоршаған ортаға эмиссия үшін төлемақы жөніндегі міндеттемені есепке алу ведомосі (қоршаған ортаға эмиссия үшін төлемақы төлеуші болып табылатын жеке кәсіпкерлер үшін).
Сонымен, патент бойынша жұмыс істейтін жеке кәсіпкерлер салықтық есепке алу кітабын жүргізуге тиіс. Кітапта кәсіпкердің жалпы деректері және тапқан табыстары туралы мәліметтері көрсетіледі.
Қосылған құн салығын төлеушілер болып табылмайтын жеке кәсіпкерлер үшін Салықтық есепке алу кітабы табыстың түсу ретіне қарай, жұмыс күнінің соңында қорытындыны шығара отырып хронологиялық тәртіппен толтырылады. Айдың, тоқсанның, жылдың соңында ай, тоқсан, жыл үшін қорытынды деректер шығарылады.
Қосылған құн салығын төлеушілер болып табылатын жеке кәсіпкерлер үшін Салықтық есепке алу кітабы күн сайын, жұмыс күнінің соңында қорытындыны шығара отырып хронологиялық тәртіппен толтырылады. Айдың, тоқсанның, жылдың соңында ай, тоқсан, жыл үшін қорытынды деректер шығарылады.
Кітаптарды толтыру оңша қиын емес. Тек қана жеке кәсіпкердің тапқан табысының мөлшерін көрсетіп отыру керек.
Салықтық есепке алу саясатының болуы және салықтық есепке алу кiтабын жүргізу міндетті. Өйткені оның болмауы үшін әкімшілік айыппұл қарастырылған.
Атап айтқанда, Әкiмшiлiк құқық бұзушылық туралы кодекстің 208-бабына сәйкес, жеке кәсiпкерлерде салықтық есепке алу саясаты құжаттарының немесе салықтық есепке алу кiтабының болмауы және салық есебін жүргізуді бұзу оларға жиырма бес айлық есептiк көрсеткiш мөлшерiнде айыппұл салуға әкеп соғады. 2013 жылға айлық есептік көрсеткіш 1 731 теңге мөлшерінде белгіленгенін ескерсек, айыппұл 43 275 теңгені құрайтын болады.
Сондықтан салықтық есепке алу саясатын әзiрлеуге және салықтық есепке алу кiтабын жүргізуге біршама уақыт бөліп, сосын еш уайымсыз басқа маңызды шаруалармен айналысуға кеңес береміз.
Как работать по общеустановленному режиму налогообложения?
Объектом обложения ИП является налогооблагаемый доход, который определяется как разница между доходом и вычетами, в связи с осуществлением им предпринимательской деятельности.
Например, если ИП, работающий по общеустановленному режиму, приобрел товар за 1000 тыс. тенге, а продал за 1 100 тыс. тенге, то налогом будет облагаться разница в 100 тыс. тенге (1 100 тыс. тенге - 1 000 тыс. тенге).
Размер же индивидуального подоходного налога, согласно налоговому кодексу РК, составляет 10 % от налогооблагаемого дохода (10 тыс. тенге).
Также индивидуальные предприниматели, работая на общеустановленном режиме налогообложения, ежемесячно уплачивают за себя социальный налог в размере 2 МРП (на 2013 год эта сумма составляет 3 462 тенге) и 1 МРП за каждого работника. Размер социального налога в данном случае не зависит от размера доходов предпринимателя.
Ставка КПН для юридических лиц, работающих на общеустановленном режиме устанавливается в размере 20% от налогооблагаемого дохода.
В расходы также включаются затраты, связанные с предпринимательской деятельностью, например заработная плата, командировочные расходы, социальный налог, социальные отчисления, имущественный налог, земельный налог, услуги банка, материалы, коммунальные услуги. Налоговым периодом является календарный год.
Налоговая отчетность (декларация) сдается до 31 марта следующего года за предыдущий отчетный год
формы 220-00 для ИП
формы 100 00 для ТОО
Срок оплаты не позднее десяти календарных дней после срока, установленного для сдачи декларации.
Как рассчитать патент для ИП?
Условия применения патента:
- не используют труд наемных работников
- форма личного предпринимательства
- доход ИП за год не превышает 200-кратного минимального размера заработной платы (в 2013 году 18 660*200 = 3 732 000) тенге
Исчисление стоимости патента производится путем применения ставки в размере 2-х % к предполагаемому доходу предпринимателя, и делим пополам. Например, если ваш доход за месяц составил 100 000 тенге, то:
- Считаем ИПН (Индивидуальный подоходный налог)
100 000 х 2% / 2 = 1 000 тенге - Считаем СН (Социальный налог)
100 000 х 2% / 2 - Социальные отчисления = 933 тенге.1 000-933=67 тенге - СО (Социальные отчисления) исчисляются от МЗП
(минимальная зарплата) х 5 % или 18 660 х 5% = 933 тенге. - ОПВ (Обязательные пенсионные взносы начисляются от дохода ИП в размере 10%,
т.е. 100 000 х 10 % = 10 000 тенге, (но не ниже 10% от МЗП (18 660 х 10% = 1 866 тенге за месяц)
Срок действия патента может быть выбран от месяца до года. При работе с клиентами индивидуальный предприниматель, работающий по патенту выписывает счет-фактуру, накладную, или акт выполненных работ, заверенные подписью и печатью (при наличии печати).
Патент формируется в электронном виде в течение одного рабочего дня, и индивидуальные предприниматели при необходимости вправе получить электронный патент на бумажном носителе в налоговом органе, где предоставляется расчет.
Как рассчитать налоги по упрощенной декларации? (специальный налоговый режим – СНР)
Для ИП:
- предельная численность работников 25 человек, включая самого ИП
- предельный доход за налоговый период составляет 10 миллионов тенге
Исчисление налогов производится путем применения ставки в размере 3-х % к полученному доходу за прошедший квартал, и делим пополам. Например, если доход ИП за квартал составил 100 000 тенге, то:
- Считаем ИПН (Индивидуальный подоходный налог) 100 000 х 3% / 2 =1 500 тенге.
- Считаем СН (Социальный налог) 100 000 х 3% / 2 - Социальные отчисления за ИП и заработной платы сотрудников (за отчетный квартал).
С января 2014 года вводится полугодовая отчетность формы 910.00.
Для юридических лиц:
- предельная среднесписочная численность работников за налоговый период составляет 50 человек
- предельный доход за налоговый период составляет 25 миллионов тенге
Исчисление налогов производится путем применения ставки в размере 3-х % к полученному доходу за прошедший квартал, и делим пополам. Например, если доход ТОО за квартал составил 100 000 тенге, то:
- Считаем ИПН (Корпоративный подоходный налог) 100 000 х 3% / 2 =1 500 тенге.
- Считаем СН (Социальный налог)
100 000 х 3% / 2 - Социальные отчисления от заработной платы сотрудников (за отчетный квартал).
С января 2014 года вводится полугодовая отчетность формы 910.00.
Сроки сдачи отчетов не позднее:
- 15 мая за 1 квартал
- 15 августа за 2 квартал
- 15 ноября за 3 квартал
- 15 февраля за 4 квартал
Налоги уплачиваются в бюджет не позднее:
- 25 мая за 1 квартал
- 25 августа за 2квартал
- 25 ноября за 3 квартал
- 25 февраля за 4 квартал
Как рассчитать налог на добавленную стоимость?
Общее правило по НДС:
если предприниматель добровольно становится на учет по НДС, то он должен уплатить в бюджет сумму НДС, которая рассчитывается как разница между НДС, заложенным в реализованных им товарах или услугах минус НДС, который заложен в товарах и услугах, приобретенных предпринимателем (зачет).
Если ИП/ТОО не стоит на регистрационном учете как плательщик НДС, то сумма НДС, заложенная в товаре, относится на затраты.
Когда обязан ИП/ТОО встать на учет по НДС?
ИП обязан встать на учет по НДС только в единственном случае — если оборот по реализации превысит 30 000 МРП (30 000 МРП = 51 930 000 тенге).
Если в течение календарного года ИП/ТОО обнаружит, что им реализовано товаров или оказано услуг на сумму свыше 30 000 МРП, то он обязан в явочном порядке подать в налоговый орган по месту нахождения налоговое заявление о регистрационном учете по НДС, которое подается не позднее десяти рабочих дней со дня окончания месяца, в котором возникло превышение минимума оборота.
Плательщик НДС обязан при реализации товаров, работ, услуг выписать получателю указанных товаров, работ, услуг счет-фактуру.
Декларация по НДС сдается ежеквартально (форма 300.00) не позднее:
- 15 мая за 1 квартал
- 15 августа за 2 квартал
- 15 ноября за 3 квартал
- 15 февраля за 4 квартал
Налоги уплачиваются в бюджет не позднее:
- 25 мая за 1 квартал
- 25 августа за 2квартал
- 25 ноября за 3 квартал
- 25 февраля за 4 квартал
Как рассчитать транспортный налог?
Плательщиками налога на транспорт являются индивидуальные предприниматели и юридические лица, имеющие транспортные средства на праве собственности, хозяйственного ведения или оперативного управления на территории Республики Казахстан.
Исчисление налога производится по ставкам по каждому транспортному средству, установленным в месячных расчетных показателях (МРП) по объему двигателя у легковых автомобилей и по грузоподъемности у грузовых автомашин.
Например, для легковых автомобилей от 1 до 117 МРП, а для грузовых и специальных автомобилей - от 3 до 9 МРП.
При приобретении транспортного средства, не состоявшего на момент приобретения на учете в Республике Казахстан, сумма налога исчисляется за период с 1 числа месяца, в котором возникли право собственности.
Данные по налогу на транспорт отражаются в "Расчете текущих платежей по налогу на транспортные средства" (форма 701.00) (скачать), который сдается до 5 июля текущего года. Налоговая декларация (форма 700.00) (скачать) сдается не позднее 31 марта года, следующего за отчетным.
Оплата производится не позднее 5 июля текущего года.
Как рассчитать земельный налог?
Плательщиками налога на землю являются индивидуальные предприниматели и юридические лица, имеющие земельные участки на праве собственности, на праве постоянного землепользования; на праве первичного безвозмездного временного землепользования на территории Республики Казахстан. Исчисляется налог на землю путем применения ставки налога к площади земельного участка. Базовые ставки налога указаны в Налоговом кодексе.
По объектам налогообложения, приобретенным в течение года, текущие платежи по налогу на землю определяются на момент приобретения.
Данные по налогу на землю отражаются в Расчете текущих платежей по земельному налогу и по налогу на имущество (форма 701.01) (скачать) и Налоговой декларации (форма 700.00) (скачать).
С января 2014 расчет текущих платежей отменяется для налогоплательщиков, применяющих СНР (специальный налоговый режим).
Расчеты сдаются в Налоговое управление по месту регистрации объекта не позднее:
- 15 февраля
- 15 мая
- 15 августа
- 15 ноября
Декларация сдается не позднее 31 марта года, следующего за отчетным.
Оплата производится равными долями не позднее:
- 25 февраля
- 25 мая
- 25 августа
- 25 ноября
Как рассчитать налог на имущество?
Плательщиками налога на имущество являются индивидуальные предприниматели и юридические лица, имеющие здания, сооружения, жилые строения, помещения, а также иные строения, прочно связанные с землей на праве собственности, хозяйственного ведения или оперативного управления на территории Республики Казахстан.
Исчисляется налог на имущество путем применения ставки налога к среднегодовой остаточной стоимости объектов обложения, определяемая по данным бухгалтерского учета, которая определяется как одна тринадцатая суммы, полученной при сложении остаточных стоимостей объектов обложения на первое число каждого месяца текущего налогового периода и первое число месяца периода, следующего за отчетным.
Ставки налога на имущество:
- 1,5 % применяют юридические лица, работающие по общеустановленному режиму (ОУР)
- 0,5 % применяют индивидуальные предприниматели и юридические лица, работающие на основе упрощенной декларации
- 0,1% по объектам социальной сферы
По объектам налогообложения, приобретенным в течение года, текущие платежи по налогу на имущество определяются на момент приобретения. Данные по налогу на имущество отражаются в "Расчете текущих платежей по земельному налогу и по налогу на имущество" (форма 701.01) (скачать) и Налоговой декларации (форма 700.00) (скачать). Текущие платежи отменяются с января 2014 года для налогоплательщиков, применяющих СНР на основе упрощенной декларации.
Расчет текущих платежей (для юридических лиц) сдается в Налоговое управление по месту регистрации объекта не позднее:
- 15 февраля
- 15 мая
- 15 августа
- 15 ноября
Декларация сдается не позднее 31 марта года, следующего за отчетным.
Оплата производится равными долями не позднее:
- 25 февраля
- 25 мая
- 25 августа
- 25 ноября
Как рассчитать налоги по договору оказания услуг физическим лицом?
По договору на оказание услуг с физическим лицом (договор гражданско-правового характера) выплачиваемый доход не является объектом обложения социального налога, социальных отчислений и обязательных отчислений в пенсионные фонды.
Данные услуги облагаются только ИПН без применения вычета в размере 1 МЗП.
Например, работник, который числится в штате и дополнительно оказывает услуги по договору гражданско-правового характера предоставляет в аренду помещение или автомобиль) как физическое лицо этой же организации. Работнику начисляется заработная плата по окладу согласно штатному расписанию и оплата за выполненные услуги по Договору на оказание услуг.
Допустим, начислен оклад - 30 000 тенге и по договору оказания услуг - 10 000 тенге, всего за месяц начислено - 40 000 тенге. Удерживаются с оклада ОПВ 3 000 тенге и ИПН - 834 тенге, социальный налог - 1 620 тенге, социальные отчисления - 1350 тенге, по договору оказания услуг удерживается только ИПН - 1 000 тенге.
Для ИП и ТОО, работающих на общеустановленном режиме налогообложения налоги по заработной плате (ИПН, социальный налог, социальное отчисление и отчисления в пенсионные фонды) удерживаются и уплачиваются в бюджет ежемесячно не позднее 25 числа следующего за отчетным месяцем.
Налоговый период - квартал.
Данные по этим налогам отражаются в налоговой декларации формы 200.00.
Отчеты сдаются не позднее:
- 15 мая за 1 квартал
- 15 августа за 2 квартал
- 15 ноябрь за 3 квартал
- 15 февраля за 4 квартал
Как рассчитать налоги по заработной плате?
С заработной платы удерживаются обязательные пенсионные взносы и Индивидуальный подоходный налог. Социальный налог и обязательные социальные отчисления являются расходами работодателя и исчисляются от суммы начисленной заработной платы.
Например, начислена заработная плата, работника за месяц 30 000 тенге, тогда налоги исчисляются так:
1.ОПВ удерживаются в размере 10 % от начисленной суммы заработной платы ОПВ = 30 000 * 10% = 3 000 тенге
2.ИПН удерживается с суммы начисленной заработной платы за минусом ОПВ. Также для исчисления ИПН применяется вычет в размере 1 МЗП, предусмотренный Налоговым кодексом. Ставка ИПН установлена 10 %.
ИПН = (30 000 - МЗП 18 660 тенге - 3 000 (ОПВ)) * 10 % - 834 тенге
3.Социальные отчисления исчисляются по ставке 5% от суммы заработной платы минус ОПВ. СО = (30 000 - 3 000) * 5 % = 1 350 тенге
4.Социальный налог на ОУР (общеустановленный режим) рассчитывается по ставке 11 % от суммы начисленной заработной платы минус ОПВ и минус социальные отчисления СН - (30 000 -3 000{ОПВ))' 11% - 1 350(СО) = 1 620 тенге
5.Заработная плата к выплате работнику получается:
30000 - 3000 (ОПВ) - 834 (ИПН) = 26 166 тенге
Налоги, удержанные с заработной платы работника:
• ОПВ 3 000 тенге
• ИПН - 834 тенге
Расходы работодателя по налогам:
• СН - 1 620 тенге
• СО- 1350 тенге
При увольнении работника необходимо рассчитать и выполнить ему компенсацию за неиспользованный отпуск, с которой удерживается только ИПН.
